ปลูกป่าทำ สวนวนเกษตร 30 ปี & รวบรวมปลูกสมุนไพรหายาก || อ.อดุลย์ ดีอ้อม
อ.อดุลย์ ดีอ้อม ตำแหน่งพัฒนาการจังหวัดศรีษะเกษ ได้ปลูกป่า ทำวนเกษตร ประมาณ 30 ปี ปัจจุบันได้รวบรวมสมุนไพรที่หายากมาปลูกไว้ที่สวนสมุนไพรฤาษีเดินดง ที่ตำบลธาตุ อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์ || ที่มา เอ็นดูฟาร์มรัก Channel
สวนวนเกษตร คืออะไร
วนเกษตร (Agroforestry) คือรูปแบบการทำเกษตรที่จัดสรรพื้นที่ให้ใช้งานได้แบบผสมผสานอย่างเหมาะสมให้ใกล้เคียงกับระบบนิเวศป่าธรรมชาติที่สุด โดยในหนึ่งพื้นที่จะมีการผสมผสานหลายอย่างเข้าด้วยกันทั้งการปลูกพืชผลทางการเกษตร การปลูกไม้ป่า การเลี้ยงสัตว์ การทำประมง และการเลี้ยงสัตว์น้ำที่ไม่ใช่แค่การทำนาหรือปลูกป่าแบบเดี่ยว ๆ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อเป็นการสร้างความสมดุลต่อสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ ไปจนถึงสังคมในระยะยาว
วนเกษตร มีข้อดีอะไรบ้าง
การทำวนเกษตร มีข้อดีหลัก ๆ ที่ตอบโจทย์และเป็นประโยชน์กับทั้งพืช คน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม ดังนี้
- รักษาสภาพแวดล้อมและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ เนื่องจากวนเกษตรคือการที่รวมเอาพืชที่หลากหลายและสัตว์ต่าง ๆ เข้าไว้ด้วยกัน ทำให้เกิดความสมบูรณ์ของระบบนิเวศมากขึ้น
- เพิ่มปริมาณผลผลิต เพราะการทำเกษตรแบบวนเกษตรจะทำให้เกิดการเกื้อกูลซึ่งกันและกันของธาตุอาหารต่าง ๆ ที่พืชและต้นไม้ต้องการ รวมไปถึงแสงแดดที่ส่องมาถึง และปริมาณน้ำในดินที่เพียงพอ อีกทั้งยังนำมูลสัตว์มาเป็นปุ๋ยได้ เพื่อให้ได้รับสารอาหารและแสงแดดในปริมาณที่พอเหมาะทำให้พืชและต้นไม้เจริญเติบโตได้เต็มที่
- อนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ ทั้งพันธุ์พืช และสัตว์ เนื่องจากวนเกษตรคือพื้นที่เดียวที่รวมพืช ต้นไม้ และสัตว์ต่าง ๆ ไว้ในที่เดียวกัน ทำให้เป็นการอนุรักษ์ทั้งหมดนี้พร้อมกันทีเดียว
- ลดการบุกรุกป่า พัฒนาพื้นที่ป่ากับการเกษตรให้อยู่ร่วมกันได้ เพราะเมื่อพื้นที่ป่าถูกรวมเข้ากับพื้นที่การเกษตรก็จะทำให้ผู้ที่ตั้งใจมาบุกรุกไม่กล้าลุยเข้าทำลายพื้นที่ที่มีจุดมุ่งหมายในการสร้างผลผลิตและความยั่งยืน
วนเกษตร มีกี่รูปแบบ
การทำวนเกษตรหรือการเกษตรแบบที่รวมเอาพืช ต้นไม้ และสัตว์มาไว้ด้วยกันนั้น สามารถทำได้หลายรูปแบบ ซึ่งแต่ละแบบจะมีความแตกต่างกันที่ลักษณะของพื้นที่และสิ่งเอื้ออำนวยต่าง ๆ ที่ต้องพิจารณาให้ดีก่อนทำวนเกษตร โดยมีหลัก ๆ 5 แบบดังต่อไปนี้
1. วนเกษตรแบบบ้านสวน
เป็นการปลูกต้นไม้และพืชผลหลายชั้นความสูง โดยเน้นปลูกไม้ผลที่ให้ผลที่กินได้ และไม้สำหรับใช้ในครัวเรือนเพื่อมาทำเป็นไม้ฟืนและถ่าน พืชสมุนไพร และผักสวนครัว เช่น ชมพู่ น้อยหน่า ตะไคร้ มะรุม มะยม กระถิน ซึ่งวนเกษตรประเภทนี้เหมาะกับพื้นที่ในการทำวนเกษตรแบบมีจำกัด เช่นในสวนหลังบ้าน
2. วนเกษตรที่มีต้นไม้แทรกในไร่นาหรือทุ่งหญ้า
การทำวนเกษตรแบบมีต้นไม้แทรกในไร่นาหรือทุ่งหญ้า จะเหมาะกับพื้นที่ที่มีลักษณะทั้งสูงและต่ำ โดยจะทำการปลูกต้นไม้เสริมในที่ที่ไม่เหมาะสมกับพืชผล เช่นที่เนิน หรือที่ที่มีน้ำขัง และปลูกพืชในที่ราบหรือที่ที่ไม่สม่ำเสมอ
3. วนเกษตรที่มีต้นไม้ล้อมไร่นา
คือวนเกษตรที่มีต้นไม้ล้อมไร่บริเวณพื้นที่ราบลุ่ม หรือการปลูกต้นไม้ล้อมพื้นที่นาข้าว ซึ่งเป็นที่ที่มีลมแรงและพืชผลมีโอกาสได้รับความเสียหายจากลมพายุโดยตรง การปลูกต้นไม้โตเร็วยืนต้นล้อมรอบคันนาจะเพิ่มความชุ่มชื้น บังแดด บังลมให้กับนาข้าวนั่นเอง โดยต้องระวังไม่ให้ต้นไม้แต่ละต้นที่ล้อมรอบชิดกันมากเกินไป
4. วนเกษตรที่มีแถบต้นไม้และพืชผลสลับกัน
คือวนเกษตรที่เหมาะกับพื้นที่ที่มีความลาดชันเป็นแนวยาว มีน้ำไหลเซาะดินมาก โดยทำแถบต้นไม้ซึ่งปลูกไว้สองถึงสามแถวสลับกับพืชผลเป็นช่วง ๆ ปลูกขวางความลาดชัน เพื่อช่วยรักษาหน้าดินและในอนาคต จะทำให้เกิดขั้นบันไดดินแบบธรรมชาติให้กับพื้นที่ไปยาว ๆ
5. วนเกษตรใช้พื้นที่หมุนเวียนปลูกไม้ยืนต้น พืชผล และเลี้ยงสัตว์
เป็นการทำวนเกษตรที่เหมาะกับพื้นที่ที่มีขนาดกลาง-ขนาดใหญ่ ซึ่งมีพื้นที่พอสำหรับทั้งปลูกพืชผล เป็นแปลงหมุนเวียน มีแปลงไม้ยืนต้น และมีการเลี้ยงสัตว์แบบหมุนเวียนเพื่อฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ ให้กับระบบนิเวศและผืนดินแบบครบสูตร
บทความอื่นที่น่าสนใจ
