เกษตรกรรมทางเลือก “ไร่นาสวนผสม” วิธีชีวิตสู่ความพอเพียง

ไร่นาสวนผสม เป็นการทำกิจกรรมการเกษตร หลาย ๆ อย่าง (ตั้งแต่ 2 อย่าง) เพื่อตอบสนองต่อการบริโภค และลดความเสี่ยงจากราคาผลผลิตและภัยธรรมชาติ ซึ่งกิจกรรมการเกษตรไม่จำเป็นต้องเกื้อกูลกันเช่น การเลี้ยงไก่ สุกร รวมกับการปลูกพืช การปลูกโกโก้แชมในสวนมะพร้าว การเลี้ยงปลาในร่องสวนไม้ผลหรือสวนผัก หรืออาจจะมีการเกื้อกูลกันระหว่างกิจกรรมการผลิต โดยนำเศษเหลือของ กิจกรรมหนึ่งไปใช้ให้เกิดประโยชน์กับอีกกิจกรรมหนึ่ง เช่น เศษพืชผักเป็นอาหารสุกร มูลสุกรเป็นอาหารปลา น้ำจากบ่อปลานำไปรดพืชผัก เป็นต้น

แล้ว เริ่มต้นยังไงดี?

ปัจจัยที่สำคัญในการทำไร่นาสวนผสม

1. ที่ดิน เกษตรกรควรมีที่ดินเป็นของตนเองมากกว่าการเช่าเพราะการทำไร่นาสวนผสมมีการปลูกไม้ผล ซึ่งต้องใช้เวลานานกว่าจะได้ผลผลิต

2. แรงงาน เกษตรกรควรใช้แรงงานในครอบครัวอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ เช่น การกระจายการใช้แรงงานตลอดปีการใช้แรงงานให้เหมาะสมกับวิทยาการ แผนใหม่และวิทยาการพื้นบ้านให้ผสมกลมกลืนกันไป

3. ทุน เกษตรกรต้องมีการใช้ทุนในรูปแบบของเงินสดโดยการซื้อปัจจัยการผลิตเท่าที่จำเป็นซึ่งเป็นการเริ่มต้นจากเล็กไปหาใหญ่ มีการหมุนเวียนการใช้ปัจจัยการผลิตจะช่วยลดต้นทุนการผลิตได้

4. การจัดการ เกษตรกรต้องมีลักษณะการเป็นผู้จัดการมีหน้าที่ในการพิจารณาตัดสินใจ ในระบบการผลิตในไร่นา เช่น จะผลิตอะไร พืชหรือสัตว์หรือประมง จะผลิตที่ไหน จะผลิตโดยวิธีใด (ผลิตอย่างไร) ผลิตจำนวนเท่าไหร่ จะผลิตเมื่อไหร่ กับใคร

จัดการกิจกรรมการผลิต

การเลือกกิจกรรมการเกษตร ควรพิจารณาดังนี้
- เป็นกิจกรรมที่ทำรายได้ให้ผลตอบแทนเร็ว
- เป็นการผลิตอาหารหรือเครื่องมือเครื่องใช้
- เป็นกิจกรรมด้านอื่นๆ ตามความเหมาะสมของแต่ละฟาร์ม แต่ละพื้นที่
ควรปลูกพืชอายุสั้นแชม กรณีปลูกไม้ผลช่วงระยะ 1-3 ปีแรก
ปลูกไม้ผลแบบผสมผสาน เช่น ปลูกมะพร้าว กลัวย มะละกอ พืชผักบริเวณคันดินล้อมแปลงไม้ผล
แบ่งพื้นที่เพื่อปลูกพืชหมุนเวียนอายุสั้น และให้ผลตอบแทนสูง
ปลูกข้าวไว้บริโภคเอง และเหลือเพื่อจำหน่าย
บ่อปลาควรอยู่ใกล้บ้าน จัดการเรื่องน้ำได้โดยวางแผนการผลิตและการตลาดให้รอบคอบ