การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน สำหรับมือใหม่ วิธีทำแบบละเอียด

การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน

การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน กำลังกลายเป็นอีกหนึ่งทางเลือกยอดนิยมของเกษตรกรยุคใหม่ที่ต้องการสร้างรายได้อย่างมั่นคงและต่อเนื่อง เห็ดฟางถือเป็นเห็ดเศรษฐกิจที่มีความต้องการในตลาดสูง ด้วยรสชาติอร่อย กลิ่นหอม และสามารถนำไปประกอบอาหารได้หลากหลายเมนู ทำให้การเพาะเห็ดฟางกลายเป็นกิจกรรมที่หลายคนให้ความสนใจ โดยเฉพาะในรูปแบบของ “การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน” ซึ่งเป็นวิธีที่สามารถควบคุมสภาพแวดล้อมได้ดี มีความสะดวกในการดูแลรักษา ช่วยลดความเสี่ยงจากสภาพอากาศที่ไม่แน่นอน และเพิ่มโอกาสในการเก็บผลผลิตได้อย่างสม่ำเสมอ

การเพาะเห็ดฟางแบบโรงเรือนยังเหมาะกับทั้งเกษตรกรที่มีพื้นที่จำกัด และผู้ที่เริ่มต้นจากศูนย์ เพราะสามารถออกแบบให้เหมาะสมกับขนาดพื้นที่และงบประมาณได้ อีกทั้งยังสามารถจัดการระบบการให้น้ำ อากาศ ความชื้น และแสงสว่างได้อย่างเหมาะสม ทำให้เห็ดฟางเจริญเติบโตได้ดี ให้ผลผลิตสูง และลดความเสี่ยงจากเชื้อโรคหรือศัตรูพืช เมื่อเทียบกับการเพาะเห็ดฟางแบบกองเตี้ยในที่โล่งแล้ว การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือนมีความได้เปรียบทั้งในเรื่องของคุณภาพและปริมาณของผลผลิต

บทความนี้จะพาผู้อ่านไปทำความเข้าใจขั้นตอนต่างๆ ในการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน ตั้งแต่การเลือกสถานที่ วัสดุเพาะ การดูแลรักษา ไปจนถึงการเก็บเกี่ยวผลผลิต โดยเน้นเนื้อหาให้เข้าใจง่าย เหมาะกับทั้งผู้เริ่มต้นและผู้ที่ต้องการพัฒนาเทคนิคการเพาะเห็ดฟางให้ได้ประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ใครที่กำลังมองหาแนวทางสร้างอาชีพหรือรายได้เสริม การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือนอาจเป็นคำตอบที่คุณตามหาอยู่ก็เป็นได้

1.โรงเรือน

โรงเรือนเพาะเห็ดฟางควรเป็นโรงเรือนที่ปิดมิดชิด สร้างด้วยอิฐบล็อกหรือไม้ไม่ ขนาดโรงเรือน 6 x 8 x 2.5 เมตร มีประตู ปิด-เปิด 2 ด้าน หน้าต่างแบบ ปิด-เปิด เพื่อระบายความร้อนและอากาศเสีย พื้นโรงเรือนควรเทปูนหรือคอนกรีต เพื่อสะดวกในการทำความสะอาด ชั้นเพาะเห็ดมี 4 แถว ๆ ละ 4 ชั้น ๆ ละ 5 ตารางเมตร ขึ้นอยู่กับความยาวและกว้างของแต่ละโรงเรือน แต่ละชั้นห่างกันประมาณ 50 เซนติเมตร

การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน

พื้นชั้นปูด้วยไม้รวกหรือตะแกรงโลหะหรือตะแกรงพลาสติก มีเครื่องกำเนิดไอน้ำที่มีขนาดใหญ่พอที่จะให้ความร้อนภายในโรงเรือนที่อุณหภูมิ 70 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 2 ชั่วโมง ติดต่อกัน และอุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส อีกอย่างน้อย 8 ชั่วโมง ติดต่อกัน ในโรงเรือนควรมีเทอร์โมมิเตอร์ ที่สามารถวัดอุณหภูมิ ความร้อนระหว่าง 1-100 องศาเซลเซียส พัดลมเป้าดูดและระระบายอากาศ สำหรับระบายอากาศเสีย ในโรงเรือน

ลักษณะโรงเรือน 2 แบบ

โรงเรือนแบบที่ใช้ไม้ไผ่และแฝกเป็นส่วนประกอบหลัก
โรงเรือนอิฐบล็อก

ข้อแตกต่างของลักษณะโรงเรือนของทั้ง 2 แบบ

แบบที่ใช้ไม้ไผ่และแฝกเป็นส่วนประกอบหลัก : ควบคุมอุณหภูมิได้ยากกว่า ไม่ค่อยมั่นคงแข็งแรง แต่ราคาถูก ซึ่งลักษณะโรงเรือนจะเน้นใช้วัสดุที่หาง่ายในท้องถิ่น (ส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรตำบลเจริญธรรมและตำบลคลองเรือ)
แบบที่ใช้อิฐบล็อก : สามารถควบคุมอุณหภูมิได้ดีกว่าและมั่นคงแข็งแรง แต่ราคาสูง เป็นการประยุกต์ใช้วัสดุในการปลูกสร้างที่แข็งแรง ทนทาน แต่ยังคงรูปแบบโรงเรือนเดิมไว้ (ส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรตำบลหนองหมู)

2. การเตรียมวัสดุเพาะ

การเตรียมวัสดุเพาะ สำหรับการเพาะเห็ดฟางโรงเรือนขนาด 6x8x2.5 เมตร จำนวน 2 โรง แต่ละโรงเรือนมี 4 แถว ๆ ละ 4 ชั้น ๆ ละ 5 ตารางเมตร จำนวน 32 ชั้น จะต้องเตรียมวัสดุ ดังนี้

ขี้ฝ้าย 30 กิโลกรัม
ขี้เลื่อย 350 กิโลกรัม
กากมันสำปะหลัง 400 กิโลกรัม
ชี้ฝ้าย-ขี้เลือยะกากมันสำปะหลัง อัตราส่วน 18:100:100 กิโลกรัม
กากถั่วเขียว 140 กิโลกรัม
ฟางสับ 40 กิโลกรัม
ตอซังข้าว 160 กิโลกรัม
ยูเรีย 4 กิโลกรัม
ยิบซั่ม 4 กิโลกรัม
ปูนหอย 4 กิโลกรัม
ปูนขาว 2 กิโลกรัม
รำ 40 กิโลกรัม
ข้าวโพด 8 กิโลกรัม
แป้งข้าวเหนียว 4 กิโลกรัม
อาหารเสริม 8 กิโลกรัม
เชื้อเห็ด 120 ก้อน

3. ขั้นตอนการเพาะเห็ดในโรงเรือน

3.1 นำวัสดุเพาะทั้ง 4 ชนิด เป็นวัสดุหลัก 4 กองมาผสมกับอาหารเสริมและวัสดุอื่นๆ คลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วหมัก 3 วัน จึงนำไปใช้ได้

กองที่ 1 ขี้ฝ้าย 30 กิโลกรัม ผสมกับอาหารเสริมและวัสดุอื่นๆ ดังนี้
- กากถั่วเขียว จำนวน 35 กิโลกรัม
- ฟางสับ จำนวน 10 กิโลกรัม
- ข้าวโพดบด จำนวน 2 กิโลกรัม
- รำละเอียด จำนวน 10 กิโลกรัม
- ยิบซั่ม จำนวน 1 กิโลกรัม
- ยูเรีย จำนวน 1 กิโลกรัม
- ปูนหอย จำนวน 1 กิโลกรัม
- แป้งข้าวเหนียว จำนวน 1 กิโลกรัม
- ปูนขาว จำนวน 1-2 กิโลกรัม
- อาหารเสริม จำนวน 2 กิโลกรัม
กองที่ 2 ขี้เลื่อย 350 กิโลกรัมผสมกับอาหารเสริมและวัสดุอื่นๆเหมือนกองที่ 1 (ข้อ 1 -10)
กองที่ 3 กากมันสำปะหลัง 400 กิโลกรัมกับอาหารเสริมและวัสดุอื่นๆ เหมือนกองที่ 1(ข้อ 1 -10)
กองที่ 4 นำขี่ฝ้าย+ขี้เลือย+กากมันสำปะหลัง อัตราส่วน 18:100:100 กิโลกรัม ผสมกับอาหารเสริมและวัสดุอื่นๆ เหมือนกองที่ 1 (ข้อ 1 – 10)

3.2 วันที่ 2 นำตอชังข้าวที่ใช้เป็นวัสดุรองพื้นขึ้นปูบนชั้นเพาะเห็ด หนาประมาณ 4 – 5 นิ้ว รดน้ำให้ชุ่ม รดน้ำวันละ 2 ครั้ง เช้า -เย็น เป็นเวลา 2 วัน

3.3 วันที่ 4 นำวัสดเพาะที่หมักแล้ว 3 วัน ทั้ง 4 กอง ขึ้นวางบนชั้นเพาะที่ปู่ตอซังข้าวไว้เรียบร้อย แล้ว ให้ใส่วัสดุหนาประมาณ 3 – 4 นิ้ว เกลี่ยวัสดุเพาะให้กระจายให้ทั่ว ถึงชั้นเพาะปิดโรงเรือนไว้ 1 วัน

3.4 วันที่ 5 อบไอน้ำเพื่อฆ่าเชื้อในโรงเรือน ที่คุณหภูมิ 65 – 70 องศาเซลเซียส นาน 6 ชั่วโมง ปิดโรงเรือนไว้ 1 คืนเพื่อให้อุณหภูมิในโรงเรือนเข็นลงเหลือประมาณ 35 องศาเซลเซียส

3.5 วันที่ 6 โรยเชื้อเห็ดบนวัสดุเพาะให้กระจายอย่างสม่ำเสมอทั่วทั้งชั้น ที่อุณหภูมิในโรงเรือน 35 องศาเซลเซียส แล้วปิดโรงเรือนทันที

3.6 วันที่ 7-15 ปิดโรงเรือนไว้ตลอด ควบคุมอุณหภูมิในโรงเรือนไม่ให้เกิน 36 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิที่เหมาะสมในโรงเรือนไม่ให้เกิน 32 – 36 องศาเซลเซียส) ถ้าอุณหภูมิสูงให้เปิดช่องระบายอากาศออก และให้ใช้วิธีเปิดปิดประตูเร็วๆ 4 – 5 ครั้ง ไปพร้อมกันจะช่วยให้อากาศถ่ายเทได้ดีขึ้น ถ้าตอซังข้าวที่เป็นวัสดุรองพื้นแห้ง ให้รดน้ำโดยการฉีดพ่นฝ่อยเบาๆ แล้วปิดประตูโรงเรือน

3.7 วันที่ 16 เริ่มเก็บผลผลิต เก็บได้นาน 3 วัน ติดต่อกัน หยุด 3 วัน ก็จะเก็บรุ่นที่ 2 ได้อีก 3 วัน ติดต่อกัน

การใช้เตาอบเพื่อให้ความชื้นและปรับอุณหภูมิในโรงเรือนเห็ดฟาง

โดยปกติเกษตรกรทั่วไปมักใช้เศษยางรถยนต์ มาเป็นเชื่อเพลิงในการต้มน้ำเพื่อให้ความชื้นและปรับอุณหภูมิในโรงเรือน แต่เกษตรกรในเขตตำบลหนองหมู มีการใช้เตาที่มีการประดิษฐ์ขึ้นมาใหม่ ซึ่งสามารถควบคุมอุณหภูมิได้ดี ประหยัดเชื่อเพลิง อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และเตาอบดังกล่าวยังสามารถเคลื่อนที่ไปใช้ในที่อื่นๆ ได้

ด้านการป้องกันศัตรูของเห็ดในโรงเรือน

การใช้น้ำประปาซึ่งมีส่วนผสมของคลอรีน ราดบนพื้นเพื่อเป็นการฆ่าเชื้อโรค
การใช้น้ำหมักชีวภาพสูตรต่างๆ เช่น สูตรของเห็ดที่เหลือจากการตัดแต่ง เป็นต้น ราดพื้นฆ่าเชื้อราที่เป็นโทษต่อเห็ดฟาง

ขั้นตอน ส่วนผสมในการทำปุ๋ยอินทรีย์น้ำ

เศษวัสดุเห็ดฟางจากการตัดแต่งเห็ด 30 กิโลกรัม
กากน้ำตาล 10 กิโลกรัม
สารเร่ง พด.2 25 กรัม (1 ซอง)
น้ำ 10 ลิตร
ถังหมัก ขนาด 120 ลิตร

วิธีการทำปุ๋ยอินทรีย์น้ำ

นำเศษวัสดุเหลือใช้เศษเห็ดฟาง คลุกเคล้ากับกากน้ำตาลให้เข้ากัน ละลายสารเร่ง พูด.2 ในน้ำ 10 ลิตร คนให้เข้ากันนาน 5 นาที
นำเศษวัสดุเหลือใช้จากเศษเห็ดฟาง ที่คลุกเคล้ากับกากนำตาลเทลงในถังหมักน้ำ 10 ลิตร ที่ละลายสารเร่ง พูด.2 ไว้แล้วคนให้เข้ากันนาน 10 นาที ปิดฝาไม่ต้องสนิททิ้งไว้ 7 วัน สามารถนำมาใช้ประโยชน์กับพืชได้

การพิจารณาปุ๋ยอินทรีย์น้ำที่ใช้ได้แล้ว

สี มีลักษณะเป็นสีน้ำตาล
ลักษณะวัสดุ มีลักษณะการย่อยสลายตามระยะเวลาที่หมัก
กลิ่น มีกลิ่นเปรี้ยวออกน้ำตาล

ประโยชน์ของปุ๊ขอินทรีย์น้ำโดยการใช้สารเร่ง พด.2

ช่วยกำจัดเชื้อรา และกลิ่นภายในโรงเรือนเพาะเห็ดฟาง
ช่วยเพิ่มผลผลิตทำให้เห็ดฟางเจริญเติบโตเร็วขึ้นมีขนาดใหญ่ น้ำหนักเพิ่มและดอกเห็ดบานช้าลง

วิธีการใช้

ปุ๋ยอินทรีย์น้ำ ปริมาณ 5 ซีซี (1 ช้อนแกง) ผสมน้ำ 10 ลิตร รดพื้นโรงเรียนเพาะเห็ดฟางหลังจากโรยเชื้อเห็ดฟางเสร็จเรียบร้อยแล้ว
ปุ๋ยอินทรีย์น้ำ ปริมาณ 5 ซีซี (1 ช้อนแกง) ผสมน้ำ 10 ลิตร ฉีดพ่นระหว่างชั้นภายในโรงเรียนเพาะเห็ดฟาง หลังจากเก็บเห็ดฟางวันแรก

3. การใช้ไอน้ำร้อนหรือน้ำที่มีการเดือดให้กระฉอกออก ให้เปียกพื้นโรงเรือนเพื่อฆ่าเชื้อโรคโดยใส่น้ำให้เกือบเต็มถัง